Mizgin Ronak Aydın
Dromomani; ji van herdû gotinên Yewnani tê: Dromos, yani kesê/a ku dibeze: û manîa, yani dînîtî. Îja ji ber vê yekê di zimanê zanistê de wateya Dromomanîayê residence e: Nexwşiya li cihê xwe nesekinandinê, nexweşiya rêwîtiyê. Kesên ku bi vî nexweşiyê dikevin, nikarin li cihê xwe bisekinin, lew tim bi ser rêyan dikevin, ji rêwîtiyê têr nabin, gere tim rêwî û li ser rênik bin, wan biaretîrê, ne beden ne de jî giyenler. Rêwîtî ji bo wan bûyîn e ne serboriyek ku car caran mirov eat bi pey dikeve. Jixwe lehengê fîlimê bi navê Forrest Gump (ji xwe navê leheng bûye navê fîlim jî) bi vi nexweşiyê ketiye û netebatiya wi ya dînane (Tom Hanks,1994)
Yani Dromomanîa nexweşînek wisa ye ku ne erd tebatiyê dide ne jî asîman. Jiyan wek tîremarek hard di êrîşa tefgerînê’de yiyin. Hercî rêwîtî’ye, hûtê heftsî’ye, ruh û bedene başkasına nagerîne têr nabe. Hebûn û bûyîn, hay ji hizûr û aramiya seknû westan û vewestanê nine, din nav agirê liv û tefgera bênavber de diqijile. Ancak kapitalizm ku di xizmeta şîrketên turîzmê da ye, vê nexweşiyê jî wek gelek tiştên din Dişuxulîne û dixwaze wek m’erîfetek romantîk an bengiyek dikâeş bike bir manipülasyon silahıdır. Û wek di gelek mijaran’ın tabanına, di vê mijarê de jî hin kesên ku ji xwe re dike “nêçîr” jî. Wan wek Dromomanîk binav dike û li bazaran başkasına. Lê em dizanin ku konut rewş, nexweşîn e, rijandin û rizandina wearû body ya li ser rê û dirban e.
Her wiha em vê jî dizanin ku gelek cûreyên Dromomanîayê hene û piraniya mirovên nûjen jî bi vê nexweşînê ketine. Lew herkes bi awayekê natebite, ha bi vî rengê ha bi wî rengê li cihê xwe nasekine, ne ji xwe re, ne jî ji yên derdorê re huzûr nahêle, ji tu tiştî têr nabe, bi tu tiştî nayê ser hemdê Jixwe pergal bi xwe jî nahêle ku xwe bigîhîjîne nîrwanaya gîhîştin, xwe gîhîştin, têrbûn û derbasbûna îskan û çîrokên wêdetirû xweş. Loma jî millet, bi awayekê tim tî û birçî, di cîhê xwe da dimilmile.
Çav li derek din, bilge li derek din, dil li derek din û bir li derek din dimîneû muhtemelen tam olarak ji ber vê rastiyê mirovên roja me, lamekan in, yani bêcîhû savaş… Ne. Herçî teknîka îroyîn e, ew jî vê yekê pistrast dike. Lew bi Telefonan, wata zeman û yer û distance nemaye: welê ye ku herkes li her derê û her demê ye. Tu tisht dûrû dûredest nine. Her şey mümkün (pêkan) e, lê mixabin a ne mumkun (nepêkan) çêbûna sînerjiyê ya ji ber û ji bo van derfetan e. Minak; erdheja qiyametî nîşan da ku, kes û cevika ku bi teknîkê li her akıma, ne xwediyê derek, ne xwediyê malekê ye jî.
Mala ku bi salan pê dilxweş bûbû gora wê/î bûye û qet hay jê nebûye. Tam li vir ew gotina kurdan a kevnar tê bira mirov; “Mala pirê gora yiyin”. Helbet tista ku residence gotin dixwaze bêje cuda ye û jixwe di mijara erdhejê de land bu ku gora pîrê jî nine. Lê hin tişt hin tiştan tînin bira mirov û tê dîtin ku carna watenasî (semiology) jî nikare ji binî derkeve.
Belê Dromomanîk nikarin li cîhê xwe bisekinin. Ji qewlê M.Teyîbê hêja ve: “ne ba wan suwar dike ne balta wan peya dike”. Lê ku em li xwe û derdora xwe dinhêrin, bi dehan cûreyên wê sole. Muhtemelen, ya herî bêzerar dîsa a bi sedema rêwîtiyê be, lew ew qe nebe ten tene rêwî û xwe bi rêyan re berdidin. Lê aweyên din, ew chi tînin serê jiyanê?
